Jak unikać odleżyn?

Odleżyny to problem, który dotyczy pacjentów leżących oraz poruszających się na wózku inwalidzkim. Na skutek nieustannego nacisku na tkanki miękkie dochodzi do tworzenia się ognisk martwicy, nazywanych powszechnie właśnie odleżynami. Bardzo ważne jest to, aby stosować odpowiednią profilaktykę, która ma na celu zapobieganie ich powstawaniu. Mogą one bowiem nie tylko być bardzo bolesne i uciążliwe, ale także prowadzić do wielu poważniejszych problemów.

W jaki sposób powstają odleżyny?

Odleżyny, czyli miejscowa martwica, powstają na skutek niewłaściwego przepływu krwi w danym miejscu. Jest to z kolei wynikiem długotrwałego nacisku, przez co jest ono niedokrwione. Mogą one pojawić się u każdego pacjenta leżącego bez względu na to, czy leży on na plecach, boku czy brzuchu. Zdecydowanie najbardziej narażone są osoby z zaburzeniami czucia. Odleżyny w początkowej fazie wywołują ból i dyskomfort, który zmusza do zmiany pozycji. Jeśli jednak czucie jest zaburzone proces powstawania odleżyn postępuje.

Proces powstawania odleżyn podzielić można na kilka faz. W pierwszej z nich pojawia się rumień, który nie blednie. Jest on ciepły oraz bolesny w dotyku. W kolejnej fazie na skórze pojawiają się sączące zmiany skórne, takie jak nadżerki czy pęcherze. Dochodzi również do zaburzenia prawidłowego mikrokrążenia. Faza III związana jest z widocznymi na skórze owrzodzeniami oraz mechanicznymi urazami. Miejsca, w których pojawiła się martwica są wyraźnie obrzęknięte. W kolejnej fazie zmiany martwicze pogłębiają się i sięgają aż do mięśni i kości. Można na tym etapie dostrzec na dnie rany charakterystyczne czarne zmiany martwicze. Ostatnia, czyli V faza, to martwica, która obejmuje również powięź, mięśnie, stawy oraz kości. Dochodzi do całkowitego obumarcia tkanki, a w skrajnych przypadkach może także dojść do martwicy.

Jak zapobiegać odleżynom?

W leczeniu odleżyn najważniejszą rolę odgrywa profilaktyka. Bardzo istotne jest więc zapobieganie odleżynom. Przede wszystkim należy dbać o to, aby pacjent nie znajdował się przez długi czas w jednej pozycji. Należy jak najczęściej zmieniać ułożenie ciała, co zapobiegnie nadmiernemu uciskowi ciągle w tych samych miejscach. Bardzo pomocny jest do tego specjalny wysięgnik do łóżka rehabilitacyjnego. Ułatwia on podniesienie i ostrożną zmianę pozycji u osoby leżącej.

Można także zaopatrzyć się w specjalne poduszki, materace oraz akcesoria przeciwodleżynowe. Mają one za zadanie przenosić nacisk w inne miejsce lub na większe partie ciała. Należy także dbać o to, aby na łóżku pacjenta prześcieradło było zawsze dokładnie rozciągnięte, bez zagnieceń czy fałd, gdyż nacisk ciała na takie fragmenty materiału również może sprzyjać powstawaniu odleżyn.

W profilaktyce przeciwodleżynowej ogromną rolę odgrywa także prawidłowy sposób odżywiania. W diecie osoby leżącej powinno znaleźć się przede wszystkim dużo białka. Jest ono niezbędne do tego, aby organizm miał odpowiednie pokłady energii. Białko odgrywa także istotną rolę w procesie gojenia się ran. Należy również dbać o prawidłową masę ciała pacjenta leżącego. Nie powinien mieć on ani nadwagi, ani też niedowagi. Szacuje się, że na każdy kilogram masy ciała niezbędne jest dostarczanie 30-35 kcal. Jest to ilość kcal niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu, która nie będzie odkładał się w postaci tkanki tłuszczowej. Posiłki podawane osobie leżącej powinny być bogate nie tylko w białko, ale także w wapń, cynk i witaminę C. Najlepiej podawać 4-5 mniejszych posiłków, które będą zdecydowanie lepiej przyswajalne niż 1 lub 2 bardzo obfite.

Bardzo istotne jest także to, aby w odpowiedni sposób pielęgnować skórę pacjentów narażonych na powstawanie odleżyn. Oprócz regularnej zmiany pozycji warto także wykonywać delikatne masaże oraz oklepywanie miejsc, w których mogą się one pojawić. Należy jednak pamiętać, że takie działania mają charakter profilaktyczny, co oznacza, że nie wolno masować miejsc, w których już pojawiły się zmiany. Może to bowiem wywołać odwrotny skutek. Zmienione chorobowo miejsca warto regularnie przemywać chusteczkami nawilżanymi oraz smarować cienką warstwą kremu na odparzenia. Łagodzą one podrażnienia oraz przynoszą chwilową ulgę.