Encefalopatia wątrobowa – co to jest?
Encefalopatia wątrobowa stanowi zespół zaburzeń neurologicznych i psychiatrycznych spowodowanych ciężkimi, ostrymi lub przewlekłymi chorobami wątroby. Do jej rozwoju dochodzi na skutek upośledzenia wątroby i zaburzenia funkcji usuwania z krwi takich substancji toksycznych, jak amoniak, fenole, merkaptany oraz kwasy tłuszczowe, które uszkadzają tkankę nerwową i w efekcie prowadzą do zaburzeń psychicznych.
Objawy encefalopatii wątrobowej
Do objawów encefalopatii wątrobowej zaliczają się między innymi:
- zaburzenia świadomości,
- zmiany zachowania,
- zaburzenia funkcji intelektualnych,
- niedowład kończyn dolnych,
- polineuropatia.
Schorzeniu często towarzyszą ponadto żylaki przełyku oraz wodobrzusze. Zaawansowane stadia choroby powodują poważne zaburzenia neurologiczne, w ostateczności może dojść do całkowitej utraty świadomości, sztywności odmóżdżeniowej i areaktywnych źrenic, co określane jest śpiączką wątrobową. Wyróżnia się dwie postaci encefalopatii wątrobowej – postać epizodyczną, występującą po czynniku wyzwalającym, oraz postać przewlekłą o stale utrzymujących się objawach.
Diagnostyka encefalopatii wątrobowej
Diagnostyka encefalopatii wątrobowej dokonywana jest na podstawie:
- wywiadu lekarskiego z zastosowaniem skali CHESS,
- badań laboratoryjnych służących określeniu stężenia we krwi amoniaku, potasu, sodu oraz enzymów wątrobowych,
- badania elektroencefalograficznego,
- badań służących wykluczeniu innych chorób – tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego czy też badania poziomu glukozy we krwi.
Leczenie encefalopatii wątrobowej
Współcześnie stosowanych jest wiele różnorodnych metod leczenia encefalopatii wątrobowej.
- Leczenie zaparć
Ważnym elementem terapii, a także profilaktyki choroby, jest skuteczne leczenie zaparć, które mogą prowadzić do rozwoju patologicznej flory bakteryjnej i nasilenia procesów gnilnych, co z kolei powoduje uszkodzenia wątroby. W leczeniu zaparć stosowana jest przede wszystkim laktuloza, często aplikowane są również makrogole. Inną metodą opisywaną w literaturze fachowej jest płukanie jelit, które redukuje liczbę bakterii oraz amoniaku i innych substancji toksycznych.
- Farmakoterapia encefalopatii wątrobowej
Wśród leków powszechnie stosowanych w leczeniu encefalopatii wątrobowej należy wymienić takie środki, jak:
- asparginian ornityny (LOLA, L-ornithine L-aspartate) pozwalający zwiększyć metabolizm amoniaku, wspomagając jego wiązanie z glutaminianem,
- enzymy trzustkowe poprawiające trawienie białek i węglowodanów,
- neomecyna,
- metronidazol,
- wankomycyna,
- antybiotyki chinolonowe.
W zaawansowanych stadiach choroby wykorzystywane są metody leczenia oparte na dializie albuminowej, która służy usunięciu zgromadzonych w wątrobie toksyn. Encefalopatia wątrobowa jest uleczalna, a jej skutki są odwracalne pod warunkiem, iż specjalistyczne leczenie zostało wdrożone odpowiednio wcześnie, a u chorego nie występują inne choroby neurologiczne i metaboliczne. W niektórych przypadkach zdarza się, że zmiany neuropsychiczne wywołane encefalopatią wątrobową ulegają utrwaleniu.
Jakie są przyczyny rozwoju encefalopatii wątrobowej?
Przyczyną rozwoju encefalopatii wątrobowej mogą być:
- wzrost produkcji amoniaku w jelitach na skutek zaparć, zespołu rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego, nadmiernej podaży białka w diecie, krwawienia do przewodu pokarmowego lub zaburzeń trawienia,
- wzrost produkcji amoniaku poza jelitami, który może być spowodowany infekcją organizmu, odwodnieniem, niewydolnością nerek oraz przyjmowaniem leków moczopędnych, na przykład acetazolamidu oraz diuretyków tiazydowych,
- upośledzenie detoksykacji amoniaku spowodowane:
- martwicą hepatocytów, do której doszło na skutek ostrej niewydolności wątroby,
- zmniejszoną liczbą prawidłowych hepatocytów w przebiegu marskości wątroby,
- krążeniem obocznym,
- nadciśnieniem wrotnym,
- zakrzepicą żyły wrotnej,
- chorobą Budda–Chiariego.
Należy ponadto wymienić czynniki, które mogą przyczynić się do wystąpienia epizodu encefalopatii wątrobowej. Są to między innymi:
- niedotlenienie,
- operacja któregoś z narządów,
- zażycie leków oddziałujących na układ nerwowy,
- występowanie zaburzeń elektrolitowych, takich jak hipokaliemia, czyli zbyt niskie stężenie potasu we krwi.
- nadmierne spożycie alkoholu.
Encefalopatia wątrobowa rozwija się również u pacjentów z zapaleniem wątroby oraz zespołem Reye’a. Bardzo często stanowi też powikłanie nieleczonej marskości wątroby – szacuje się, że występuje u około 30%-40% wszystkich osób dotkniętych tą chorobą.
Terapia uzależnień – Kraków
Osoby, które nadużywają alkoholu i są przez to zagrożone zachorowaniem na encefalopatię wątrobową, zachęcane są do skorzystania z oferty Ośrodka Terapii Uzależnień w Krakowie – FreeDom zajmującego się leczeniem nałogu alkoholowego. Placówka zrzesza wykwalifikowanych i empatycznych lekarzy cechujących się wyjątkowym podejściem do pacjenta, którzy w domowej atmosferze pomogą uzależnionej osobie zerwać z nałogiem i rozpocząć nowe, zdrowsze życie.